Alman Askeri önderliğinde Sarıkamış. ‘Sarıkamış bozgunu’nun ayrıntılarını bilmeyebilirsiniz, zira bahsi pek geçmeyen bir faciadır, bu yüzden kısaca anlatalım: Kars ve Ardahan, ‘93 Harbi’ diye bilinen 1876-1877 Osmanlı-Rus Savaşı’nda Ruslar’ın eline geçmiş ve Sarıkamış kasabasına kuvvetli bir Rus garnizonu yerleştirilmişti. ----------------------------- Alman kayzeri Wilhelm, Sultan Reşat, Enver Paşa ve mahiyeti   SARAYIN DAMATLARI Birinci Dünya Savaşı’na girmemizden hemen sonra, o günlerde devletin en güçlü adamı olan ve ‘Harbiye Nazırı ve Başkumandan Vekili’ ünvanını taşıyan Enver Paşa, Alman generallerinden oluşan genel kurmayın teşviki ile Anadolu’nun doğusunu Rus işgalinden kurtarıp Kafkaslar’a uzanabilmek için Sarıkamış’ı hedef alan bir harekát hazırlığına girişti. Paşa’yı bu harekáta yönlendirenlerin başında, onun gibi ‘sarayın damadı’ olan bir başka asker, Albay Hafız Hakkı Bey vardı . ------------------------------------------------------------------------ General Bronsart von Schellendorf. Ve, çoğumuzun hálá bilmediği bir husus: Türkiye’nin o günlerdeki genelkurmay başkanı Türk değil, bir Alman generaliydi: General Bronsart von Schellendorf! Kafkasya cephesinde Sarıkamış harekatının teşvikcisi. Türk ordularına komuta eden Alman Generallerini Çanakkalade de göreceğiz. -------------------------------------------------------------------------- Enver Paşa  Enver Paşa, diğer kumandanların ‘ordu hazırlıksız, üstelik kış bastırmak üzere’ yolundaki uyarılarına dinlemedi, Erzurum’a gitti, komutayı üstlendi, 10. Kolordu’nun başına Albay Hafız Hakkı Bey’i getirdi ve harekát 22 Aralık 1914’te başladı. İşin sonunun kötü olacağını kestiren bazı komutanlar, o günlerde ardarda istifa etmişlerdi. -------------------------------------------- yürüyüşe geçen Türk Birlikleri.   DAĞLARA TIRMANDILAR Paşa’nın savaş plánına göre, üç kolordudan meydana gelen 3. Ordu’nun bir bölümü Allahuekber Dağları’nı yürüyerek aşacak ve Sarıkamış kuşatılacaktı.  --------------------------------------- Sarıkamış'ı kuşatan birlikler Ama bazı komutanların ‘Sarıkamış’a ilk giren olma’ hayaliyle kendi başlarına harekete kalkışmaları, Hafız Hakkı Bey’in kaçan Rus birliklerini takip ederek kuşatma hattını lüzumsuz yere genişletmesi ve onbinlerce askeri kışlık elbiseleri olmadan karlarla kaplı Allahuekber Dağları’na tırmandırması büyük feláketi getirdi. ---------------------------------------------- Allahüekber dağında yürüyüş Birliklerimizden bazıları Sarıkamış’a girmeyi başarmalarına rağmen Ruslar tarafından yokedildiler ama asıl facia dağlarda yaşandı: Ruslar’a karşı henüz tek bir kurşun bile atmamış olan onbinlerce askerimiz soğuktan donarak sonsuz bir uykuya daldı,   --------------------------------------- Sonsuz uykuya dalan Şehitler Binlercesi de tifüsten kırıldı. 25 ve 26 Aralık günlerinde vaziyetimiz çok daha kötüleşti ve 3 Ocak’ta artık herşeyin bittiğini anlayan Enver Paşa, Albay Hafız Hakkı Bey’i ‘Paşa’ yaparak 3. Ordu’nun başına geçirdikten sonra Erzurum’a döndü.    ------------------------------------------------------------------------------------------------------- Hakkı Paşa Daha birkaç gün önce onbinlerce askeri Allahuekber Dağları’na süren Hakkı Paşa 4 Ocak’ta geri çekilme emri verecek ve Sarıkamış harekátı böylesine büyük bir hüzünle noktalanacaktı.    ---------------------------------------------- Sarıkamış kışında ayaklarını veren gaziler. 120.000 mevcuttan teşşekül ordulardan 10.000 kişi hayatta kalacaktır. Bu Facianın büyüklüğü, o sırada Anadolunun nüfusu göz önüne alındığında 20 li yaşlarından oluşan bu gençlerin bu topraklar için ne büyük bir kayıp olduğu anlaşılacaktır. Sarıkamış Harekatı, binlerce  Anadolu gencinin şehit olmasının ötesinde, Alman silahlı güçlerinin günlük çıkarlarına hizmet etmekten öteye geçememiştir. Ulusal kurtuluş savaşını veren Kuvvai-milliye güçlerinin, Sarıkamış şehitlerinden az olduğu  anımsanırsa bu facianın büyüklüğü ortadadır  ve unutulması mümkün değildir.    Bu gerçek Enver Paşa ve saray tarafından yıllarca sansürlense de, halkın  türkülerinde dile gelmiştir:      Oltu'dan girdik de Sarıkamış'a         Akıl ermez orda yatan üleşe         Askeri kırdıran Enveri Paşa          Kitlendi kapılar, mekan ağladı                   Yüzbaşılar, yüzbaşılar         Tabur tabura karşılar         Yağmur yağıp gün değişin         Yatan şehitler ışılar

kaynak http://kisecik.net/index.php